Grammont

De voorzijde van het boek, met daarop in het Frans de titel, en de prijs (twee frank vijf-en-negentig).

Het boekje 760 Practische kook-recepten is uitgegeven in Grammont, wat u niks zegt en mij niks zei, en wat opgezocht de Waalse naam van Geraardsbergen blijkt te zijn, een stad in Oost-Vlaanderen. Het boekje is van rond 1910, dus toen had de Waals sprekende elite nog voorrang.

Het boekje is uitgegeven door Het Werk van de Kleding te Geraardsbergen, waar ook de opbrengst naar toe gaat. Sjieke dames die arme lui in de kleren staken.
Het hoofdstuk over vis begint met een advertentie van vishandel Mickiels Clément Vissen van Alle Soorten Een Huis van Vertrouwen, en bij biefstuk uit de pan staat dat je die het beste kunt kopen bij slager Vanden Bemden. Die biefstuk is opvallend trouwens voor die tijd, want een biefstuk bakken werd toen niet als "koken" gezien. Te simpel om te vermelden. Wat ook opviel was dat je bij Grootmoeders Biefstuk champignons in de saus moest doen en "de jus van de champignons". Er werd dus als bekend staand aangenomen dat je nooit rauwe champignons in een saus deed.

Maar waar het me om gaat, dat is die advertentie van Knorr op het achterflap. Zie de onderste foto. Bloem van haver, en grutten van haver, beide "voor kinderen en herstellenden". Verder crème van rijst "voor soepen en sauzen", crème van groen graan "voor gebonden soepen", paneermeel "om vlees en vis te paneren", pasta "voor bereidingen zoals de macaroni" en "Macaroni Knorr Geperfectioneerd".

Van die in klassieke Franse kookboeken veel voorkomende crème van rijst heb ik steeds gedacht en ook geschreven dat het een papje van rijstebloem was ("crème"), maar dat blijkt dus gewoon rijstebloem te zijn. Er wordt aangenomen dat je wel weet dat je daar eerst een papje van moet maken, en verder staat er ergens "crème van rijst of maizena". Ook over dat groene graan schreef ik al, en daarvoor geldt hetzelfde papje-verhaal. Groen graan is hetzelfde als het in Duitsland nog steeds populaire Grünkerne, "groen" oftewel onrijp geoogste spelt.

Die pasta dat zijn wat in Italië en soms ook in klassieke Franse kookboeken Ziti heet, lange holle stengels die je in stukjes moet breken. Als er in klassieke boeken macaroni wordt bereid dan staat er altijd "Breek de macaroni in stukken". Die macaroni trouwens is lange tijd een chic soort eten geweest.

Maar goed, Knorr maakte in die tijd heel ander spul dan bouillonblokjes, wat ook blijkt uit het feit dat in het boek veelvuldig staat aangegeven dat je hier of daar Liebig bij moet doen. Vloeibaar bouillon-spul, vleesconcentraat, net zoiets als Oxo en Viandox. Tegenwoordig maakt Liebig in België soep.

(In Geraardsbergen wordt al sinds de 14e eeuw in februari het feest van de Mastellenworp gevierd. Om het einde van de winter te vieren wordt een stro-pop verbrand, de Tonnekensbrand, en wordt er met die mastellen, een soort krakeling-achtige broodjes, gegooid.)

De achterzijde van het boek, met daarop de advertentie.