Modern koken in 1893: "gebroeide kalfspooten", een "oude kip" en veel gelei. Maar die Bruidstranen zijn vast lekker.
En weer kreeg ik een stapel oude boeken, ditmaal kookboeken van divers allooi. Hoe bewaar ik mijn levensmiddelen in oorlogstijd? heette er een. Mijn eerste gedachte was dat die levensmiddelen in oorlogstijd net zo kunnen worden bewaard als in vredestijd, want levensmiddelen hebben geen idee van bezetting, onderduik of Dolle Dinsdag.
Leerzaam was het wel. Zo las ik dat meel in beweging moet worden gehouden om mijt en schimmel te voorkomen. "Veelal is voldoende om het zakje op de andere zijde te leggen, telkens na 3 weken. Door een weinig forsch neerzetten van het pakje wordt de inhoud dan voldoende geschud."
Komen er toch maden in het meel? Die kunnen er worden uitgezeefd. "Het pluimvee eet de maden graag." Beschimmelde peulvruchten kunnen, met azijn gekookt, naar "het varken". Geen boekje voor stadsmensen, lijkt me.
Ook leerde ik hoe ik mijn levensmiddelen kan beschermen tegen "oorlogsgassen": verpakken in "cellophane", aldus "Dr. J. Visser van het medisch gaslaboratorium te Bandoeng". "Het mosterdgas is een verschrikkelijk strijdgas, en niet met water afspoelbaar. Besmette levensmiddelen zijn levensgevaarlijk voor mens en dier." Jammer voor "het varken" en "het pluimvee", maar helaas.
En dóór, naar het boek Moderne kookkunst uit 1893, toen modern koken nog zwaar leunde op koude vleesgelei: daar komen "gebroeide kalfspooten" aan te pas en "een oude kip", "4 kan water", "4 lood zout", diverse "maatjes azijn", we leren de kunst van het "chemiser": "Na den vorm in ijs gezet te hebben doet men er wat gelei in en laat die al draaiend langs den vorm loopen, totdat zij een dik vlies op de bodem en aan de kanten vormt."
Als je het leest, voel je dat dikke vlies al op je tong. Maar die "Liqueur Bruidstranen" ga ik zeker eens maken: "Vul eene fles met wijde hals goed half vol met goed gewassen sultane-rozijnen. Vul de flesch met brandewijn en doe op iedere kan 2 ons suiker; doe er nog wat kruidnagel en pijp-kaneel in en laat het ruim 3 maanden trekken." Dat lijkt eigenlijk op wat wij nu "boerenjongens" noemen, maar lekker is het vast.
Dan een boekje uit 1920: 100 Amerikaansche tomaten-recepten. Uit het voorwoord: "Gedurende mijn vijfjarig verblijf in Amerika leerde ik zooveel tomaten-recepten kennen en de tomatenvrucht waarderen als smakelijk en gezond, dat het mij dikwijls speet dat mijn Hollandse landgenooten nog zoo onbekend zijn met de tientallen lekkere en voedzame spijzen, die met behulp van tomaten zijn samen te stellen."
De meeste recepten zijn, een eeuw na dato, open deuren (plakken tomaat met mayonaise, gebakken ei met tomaat), maar interessant is een "droge puree" genaamd gerecht: "De tomatenpuree wordt zoolang ingekookt dat ze, dun uitgesmeerd op een bord, wanneer ze koud is, eruit ziet als een lapje zacht leer. (Men noemt het hier 'tomato-leather'.) Wrijf de handen in met plantenolie en kneed de puree tot ballen, ter grootte van een maasbal (houten bal die gebruikt werd bij het sokken stoppen, SW). Berg ze weg in stopflesschen."
Grappig: dit spul is, honderd jaar later, onder de naam "fruitleer" weer in trek bij hippe meisjes. Tegenwoordig komt er een blender aan te pas, een siliconen-bakvel, een "dehydrator" en vaak ook de "natuurlijke" (maar ontzettend smerige) zoetstof stevia.
Het laatste boekje, Een keur van practische recepten voor de keuken, ongedateerd, maar kennelijk uit de jaren dertig. Uitgeverij: Maggi. Ingrediënt van elk recept: Maggi. Ja, ook de "Eendvogel", de "Mayonnaise saus" en het "Indisch kipgerecht".
Maar ja, "bij wetenschappelijke onderzoekingen is Maggi’s Aroma als een middel van den eerste rang, om de spijsvertering te bevorderen, erkend".
Dat u het weet.