Als een gerecht Huppeldepup à l'Agnes Sorel heet, dan zit er scharlaken gepekelde tong in, en meestal ook puree van gevogelte en truffel. Zie voor die tong het lemma Scharlaken. Dat spul is ongezond en wordt tegenwoordig vervangen door gekookte gepekelde gerookte tong.
Garniture à l'Agnès Sorel
Salpicon van scharlaken tong, paddenstoelen en truffels. Timbaaltjes witte rijst. Saus gemaakt van bouillon van het hoofdingrediënt van het gerecht waar het bij geserveerd wordt: groot kalfsgebraad, gevogelte, eieren (waarbij je kippenbouillon gebruikt), en van madera en demi-glace.
Omelette à l'Agnès Sorel
Gevogelte-puree en paddenstoelen in een omelet. Denk bij paddenstoelen aan weide-champignons, trompettes de mort, cantharellen, morilles, en melkzwam. Geen cèpes. Decoreer de omelet met schijfjes scharlaken tong. Serveer daarbij met witte wijn ingekookte kalfsjus, gemonteerd met boter.
Selle de veau Agnes Sorel
Kalfszadel piqueren met scharlaken tong en truffel. Gaar stoven, glaceren, decoreren met truffel en scharlaken tong.
Suprême de poulet Agnes Sorel
De wanden van vormen van deegbakjes bedekken met farce mousseline, gesauteerde champignons en weer farce. Pocheren, bedekken met Sauce suprême, gepocheerde kipfilet erin en decoreren met truffel en scharlaken tong.
Timbales à l'Agnès Sorel
Haksel van scharlaken tong en truffel in dariole vormpjes. Maak een farce van gevogelte-vlees en room, en werk af met Purée soubise. Vul de vormpjes, maak een gat in het midden en vul dat met een salpicon van kip en truffel, gebonden met een Espagnole gemaakt met Madera. Dek af met rauwe salpicon en bak Au bain Marie in de oven. Bedek een schaal met een laag gepocheerde salpicon met daarover Espagnole gemaakt met truffel-afsnijsels en -jus. Keer daarop de timbales.
Velouté Agnès Sorel
Maak kippenbouillon waarbij paddestoelen worden gebruikt. Dik met een roux en werk af met room. Garneer met julienne van kip, paddenstoelen en scharlaken gepekelde gekookte rundertong. Ook wel Crème Agnes Sorel, maar zie ook hieronder.
Vier bekende Sorel gerechten zónder die tong.
Crème Agnès Sorel
Maak kippenbouillon met wortel en bleekselderij. Werk op dezelfde wijze af als de velouté hieronder, maar met ook droge sherry. Serveer gegarneerd met gesauteerde paddenstoelen.
Velouté de chanterelles Agnès Sorel
Sauteer cantharellen in boter, voeg wat saffraan toe en flambeer na even met Armagnac. Bind kippenbouillon met een eigeel-roommengsel. Voeg de cantharellen toe.
Œufs brouillés Sorel
Roereieren Sorel. Dikke plakken tomaat ontpitten en ontsappen. Bakken in boter, met peterselie en Liebig (dus Oxo of Viandox of eventueel Marmite). Op een schaal, met eromheen roerei gemaakt met wat melk erdoor.
Filet de bœuf Sorel
Serveer biefstuk van de haas of van de lende op croutons met gehakte paddenstoelen en foie gras erop; garneer met paddenstoelen-puree.
Louise Boerebach schreef het verhaal hieronder over Agnes Sorel voor mijn weblog.
"Het is zo 'n 40 jaar geleden dat ik het portret door Fouquet van Agnès Sorel (1422-1450) voor het eerst zag. Het was een verademing om, na zalen vol lillend vlees, ineens dat schilderij in het museum voor Schone Kunsten in Antwerpen te zien. Wij noemden Agnès later, een tikje ordinair, 'De Madonna met de witte tieten'. Haalden wij herinneringen op aan de Antwerpse tochten, dan konden mijn reisgenoten zich altijd dat schilderij herinneren. Helaas hadden ze geen oog voor het bijna onzichtbare sluiertje over het hoge voorhoofd van Agnès.
Ze is heel wit afgebeeld en ik las dat zij dat 'in het echt' wist te bereiken door het gebruik van inktvisbotten. Haar lippen kleurde zij rood met klaproosblaadjes. Dit laatste zinnetje zou voor mij de eerste regel van een gedicht mogen zijn. Slakkenslijm en ezelinnenmelk behoorden eveneens tot haar make up.
De witte tieten maakten haar, ook in haar eigen tijd, beroemd. Zij schafte de schouderbandjes van haar decolleté af en dat had tot gevolg dat er een borst bloot viel in het bijzijn van een prelaat, die daar ter plekke bedacht dat 'een dienaar Gods overal aan zou mogen zitten'. Agnès werd hierdoor trendsetter van het grote decolleté zonder bandjes en werd daarin nagevolgd door vele dames van stand.
Agnès was al sinds haar 15e jaar verbonden aan het hof van René van Sicilië (Huis van Anjou) toen ze daar op een keer koning Karel Vll 'opving die van zijn paard viel' volgens romantici uit die tijd. De koning werd ter plekke zo verliefd, dat hij nergens meer kon zijn als Agnès er niet bij was. Zelfs de paus roddelde erover. De koningin, Marie van Anjou, ging elders wonen en Agnès kreeg de titel van 'Eerste Officiële Maîtresse'. Verder kreeg ze nog een prachtige geslepen diamant, en het "Kasteel van Beauté , zodat zij 'Dame de Beauté' werd, dame van schoonheid.
De koning was manisch depressief en Agnès bedacht een romige soep, gebaseerd op paddenstoelen, kip en julienne van scharlaken gepekelde rundertong, en gaf dat de koning veelvuldig te eten. Er wordt beweerd dat zij met die soep de koning verloste van zijn depressies. Was er geen kok aanwezig, dan ging ze zelf in de keuken staan.
Agnès kreeg drie kinderen en toen ze in verwachting was van nummer vier, ze was 28, stierf ze onverwacht, terwijl ze op weg was naar Karel. Er werd gefluisterd dat ze vergiftigd was door de oudste zoon van de echte koningin, de latere Lodewijk XI. Een gluiperd die, na ruzie met zijn vader en treiteren van Agnes, moest vluchten. Hij werd opgevangen door gastheer Karel de Stoute, die hij in een val liet lopen, waarna deze stierf bij Nancy. Een andere mogelijkheid is dat het vergif het gevolg was van het gebruik van koperen pannen.
Agnès stierf op 9 februari 1450. Haar prachtige graftombe is te zien in de kapittelkerk van Saint Ours in het kasteel van Loches."
Over de verwikkelingen rond die tombe schrijft Root een mooi verhaal in The Food of France.
Woodhouse noemt ergens Nonnettes de poulet Agnès Sorel. Grapje, dacht ik. Nonnettes zijn kruidkoek-achtige madeleines. Maar zie. In L'Art Culinaire Français kwam ik, en nergens anders, díe Nonettes tegen. Een uiterst ingewikkeld gerecht van deegbakjes met paupiettes van kipfilet erin en daarin weer foie gras en ortolanen.
Schiller had het allemaal niet helemaal goed begrepen. Die dacht dat Sorel de Maagd van Orleans was. Maagd, sic. Drie dochters had ze.
(A. Alberts kreeg bij een sultan op Madoera de lokale maagdendans te zien. In de pauze zat een van die maagden haar kind de borst te geven in de coulissen. De sultan zei "Het zijn allemaal leliebellen meneer.")